Ook eens wakker worden in het bijeneter paradijs?

Het vakantiehuisje van Hongaarse Rozsa ligt middenin het territorium van bijeneters en scharrelaar. Te huur voor de ware natuurliefhebber…

In het open weidegebied achter mijn tanya kan ik met mijn honden een prachtige wandeling maken van ruim een uur. De tocht voert over een zandpad, met slechts hier en daar een huisje en soms wat bomen. Langs weides en wuivende graanveldjes, uitbundig versierd met korenbloemen, klaprozen en andere akkerkruiden. Een paar stroomdraden slingeren zich via betonnen palen dwars door dit lieflijke landschap. 

Misschien heb je het gevoel dat ik mezelf nu aan het herhalen ben en dat klopt. Ik schreef al eerder over precies dit gebiedje, het dichtstbijzijnde territorium van Szalakota, de prachtig blauwe scharrelaar. Tijdens deze wandeling zag ik hem steeds de afgelopen zomer. En ook al die bijeneters.

 “Deutsch?”, roept het vrouwtje terug. Ik knik…

Middenin dit scharrelaarterritorium ligt een geel huisje met een gigantische vijver ervoor, compleet met rietkraag. Het ligt aan het zandpad en ik kom er altijd langs tijdens onze wandeling. Mijn honden worden heel erg opgewonden van die vijver. Ze willen er dolgraag in, maar de tuin van het huisje is deugdelijk omheind, dus ze kunnen er niet bij. 

Op een dag staat er een kleine vrouw in de tuin te schoffelen. Ze roept iets naar me. Ik trek mijn schouders op, maak een sorry-gebaar en roep onbeholpen “Ehhh… nem Magyar!” “Deutsch?”, roept het vrouwtje terug. Ik knik. Ze komt meteen naar de poort gelopen, met in haar kielzog een keffend hondje dat duidelijk niks moet hebben van mijn drie herders. Terwijl wij aan de praat raken in het Duits, rent mijn hond Carrie nerveuze rondjes om het omheinde terrein van ongeveer 1000 vierkante meter heen. Koortsachtig zoekend naar een opening…

Ze heet Rozsa en ze woont het grootste deel van het jaar in Oostenrijk, waar ze 10 (!) poetshuizen heeft. Het is natuurlijk een enorm verschil, tussen haar huis hier en haar grijze flatje daar. Dat is net een gevangenis, alles steen en geen natuur. Maar hier op het platteland van Tompa is nu eenmaal te weinig werk… En het weinige werk dat er wel is wordt slecht betaald. Ze is niet de enige die daarom helemaal in Oostenrijk werkt, waar tenminste fatsoenlijke salarissen worden uitbetaald in harde euro’s in plaats van dagelijks wankelende forinten. 

Zeg dat die vrouw dat hek open maakt! Dan kan ik er in! Ik wil zwemmen!

Ik vind het ontzettend fijn als Hongaren Duits of Engels spreken, dat maakt het echt zo veel makkelijker om contact te maken. Vanaf volgend jaar ga ik serieus mijn tanden in de Hongaarse taal zetten, maar tot die tijd ben ik toch echt volledig aangewezen op vertaal-apps als Google of Deepl en dat gaat lang niet altijd goed. Voorbeeldje: de medewerkster van het energiebedrijf waar ik de elektra op mijn naam laat zetten, spreekt wel even een vertaalopdracht in op mijn telefoon, wat Deepl vervolgens uitschrijft als ’papa is boos op je want je hebt de ontbijten niet goed gemaakt’. 

“Je hebt zulke mooie honden”, zegt Rozsa als Carrie eindelijk weer hijgend bij me komt staan, tong uit de bek. Ze heeft wel tien rondjes gerend. In haar verwilderde blik lees ik: ’Ik kan er niet in! Zeg dat die vrouw dat hek open maakt! Dan kan ik er in! Ik wil zwemmen! Ik moet in dat water! Het is een hele grote vijver! Daar kunnen honden in zwemmen! Ik zie het toch met mijn kijkogen! Ik kan het ook ruiken! Ik wil daar zwemmen! Maak dat hek open! NU!’ 

“Ja, het zijn fijne honden, met een goed karakter”, glimlach ik tegen Rozsa. “Maar ze willen wel heel graag zwemmen, daarom rent die ene hond steeds rondjes om je tuin…” Oh, maar dat mogen ze best van Rozsa. Haar man zat altijd te vissen bij die vijver. Maar nu mogen er honden in zwemmen. Ze gaat er zelf ook in als het heel heet is. Voel ik er iets voor om een bisschen freundschaft zu machen voor de gezelligheid? Dan kan ik bij haar op de koffie komen deze zomer en dan kunnen de honden lekker zwemmen. Ik zeg dat ik dat een topidee vind en dat ik maar wat graag ein bisschen freundschaft met haar maak.

In Hongarije broeden zo’n 15.000 tot 25.000 paartjes bijeneter

Alleen… morgen rijdt ze alweer terug naar Oostenrijk voor haar werk en dan komt ze pas half juli terug. Geeft niet, wat in het vat zit verzuurt niet. 

Vele klusweken later zit ik eindelijk een keer bij haar in de tuin aan de koffie. Mijn honden hebben zich meteen als kanonskogels in de vijver gestort en nemen het ervan. Ik geef mijn ogen de kost. Overal vliegen zwaluwen en bijeneters, die ook uit de vijver drinken nadat mijn honden eindelijk weer aan land zijn gekomen.

Die bijeneters zijn echt oogverblindend prachtig. Ze zijn weliswaar kleiner dan de indrukwekkende scharrelaar, maar minstens zo kleurrijk met hun turquoise buik en knalgele keel. Hun Hongaarse naam is Gyurgyalag. Ze verzamelen zich telkens op de stroomdraden aan de betonnen paaltjes en storten zich vanaf deze zitplaats op langsvliegende insecten, die ze in volle vlucht te pakken nemen. 

Heel af en toe broeden er ook een paar bijeneters in Nederland op strikt geheim gehouden plekken, maar hier in Hongarije is de Europese bijeneter (Merops apiaster) met tussen de 15.000 en 25.000 paartjes een heel gewone broedvogel. De aantallen zijn tussen 1999 en 2018 zelfs licht toegenomen, mede dankzij strenge beschermingsmaatregelen. De bijeneters maken maken een leuk en zeer herkenbaar geluidje dat ik ook regelmatig boven de tuin van mijn tanya hoor.

Wil ik haar helpen om haar vakantiehuisje te verhuren in de zomer van 2024?

In de omheinde tuin van Rozsa staat ook een schattig vakantiehuisje in de vorm van een mini-tanya, compleet met mini-veranda en keurig buitentoilet. Ik vertel haar dat dit plekje echt een perfecte uitvalsbasis zou zijn voor natuurliefhebbers en vogelaars uit Nederland en België. Zeker als ze ook hun hond willen meenemen. In dit open landschap kun je immers goed zicht houden op je hond tijdens een wandeling, wat uiteraard wel nodig is in een wildrijk gebied. En in de omheinde tuin kunnen ze veilig spelen en zelfs zwemmen. 

Wat ik zelf al heb geïnventariseerd tijdens mijn eerste zomer en herfst hier, zijn de vele kleine en grote natuurgebieden in een straal van 100 kilometer rondom het vredige Tompa, zowel in Hongarije als net over de Servische grens. Van meren en (zout)moerassen en de oevers van de Donau en de Tisza tot bloemrijke weiden, zanderige steppen en mysterieuze bossen. 

De biodiversiteit en natuurlijke rijkdom van deze gebieden waren voor mij bijna schokkend om te zien. Wat zijn we in Nederland toch idioot veel natuur kwijtgeraakt… En het ergste is dat we dat zelfs niet eens meer weten. We zijn gewoon glad vergeten wat we nu allemaal moeten missen. Dit collectieve geheugenverlies wordt uitgebreid beschreven in het boek Natuuramnesie van Marc Argeloo. Dat dringend eens gelezen moet worden door types als Caroline van der Plas, met haar schandalige en onverantwoordelijke anti-natuurbeschermingspraat.       

Een paar weken later belt Rozsa me op vanuit haar grijze flatje in Oostenrijk. Ze heeft nog eens nagedacht over wat ik had gezegd. Ze heeft het nog nooit eerder gedaan, maar wil ik haar helpen om haar schattige vakantiehuisje te verhuren in de zomer van 2024? Ja, natuurlijk wil ik haar daarbij helpen. Maar alleen aan mensen die het adembenemende vogelleven hier voldoende respecteren om het absoluut niet te verstoren. Die mensen mogen me mailen via deze website en dan kom ik ze persoonlijk verwelkomen. 

Image by El Golli Mohamed via Wikipedia Commons